Cotton price महाराष्ट्रातील कापूस हे पिक शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाचे आहे. ‘पांढरे सोने’ म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या कापसामुळे अनेक शेतकऱ्यांचे जीवनमान उंचावले आहे. मात्र, गेल्या काही वर्षांत कापूस उत्पादकांना अनेक समस्यांना सामोरे जावे लागले. यंदाचा हंगाम मात्र काही प्रमाणात आशादायक वाटत आहे.
हवामानाचा कापूस पिकावर परिणाम
यंदाच्या पावसाळ्याने कापसाच्या लागवडीसाठी चांगले वातावरण निर्माण केले. चांगल्या पावसामुळे विदर्भ, खानदेश आणि मराठवाड्यात कापसाचे उत्पादन वाढले आहे. या भागांतील शेतकऱ्यांचे अर्थकारण कापसावर अवलंबून आहे.
कापूस बाजारभावाची सद्यस्थिती
सध्याच्या बाजारपेठेत कापसाच्या दरात सुधारणा दिसत आहे. सरकारी हमीभावापेक्षा जास्त दर मिळत असला तरी दर अद्याप आठ हजार रुपयांच्या खाली आहेत. शेतकरी संघटनांनी दहा ते पंधरा हजार रुपये प्रति क्विंटल दराची मागणी केली आहे.
| कालावधी | अपेक्षित दर (प्रति क्विंटल) |
|---|---|
| ऑक्टोबर – डिसेंबर | 7,500 – 8,500 रुपये |
शेतकऱ्यांना आलेली संकटे
कापूस उत्पादकांना उत्पादन खर्च, नैसर्गिक आपत्ती आणि बाजारातील अस्थिरतेला सामोरे जावे लागत आहे. मजुरांची कमतरता आणि वाढत्या महागाईमुळे शेतकऱ्यांच्या अडचणी वाढल्या आहेत.
शासनाच्या योजना
कापूस उत्पादकांसाठी शासन विविध योजना राबवत आहे. हमीभाव, पीक विमा, अनुदान यांसारख्या उपाययोजनांमुळे थोडासा दिलासा मिळाला आहे. मात्र, योजनांची अंमलबजावणी अधिक प्रभावी होणे गरजेचे आहे.
आधुनिक तंत्रज्ञान आणि सेंद्रिय उत्पादन
कापूस उत्पादन खर्च कमी करण्यासाठी आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर महत्त्वाचा ठरतो. सेंद्रिय पद्धतीने उत्पादन करणाऱ्या शेतकऱ्यांना विशेष प्रोत्साहन दिले पाहिजे. सेंद्रिय कापसाला जागतिक बाजारपेठेत चांगली मागणी आहे.
कापूस प्रक्रिया उद्योगांचा विस्तार
कापूस प्रक्रिया उद्योगांच्या माध्यमातून स्थानिक पातळीवर रोजगार निर्मिती शक्य आहे. शेतकरी उत्पादक कंपन्यांद्वारे थेट विपणन व्यवस्थाही फायदेशीर ठरू शकते.
शेवटचा विचार
यंदाचा हंगाम आशादायक असला तरी शेतकऱ्यांसाठी अजूनही अनेक आव्हाने आहेत. शेतकऱ्यांना कापसाच्या दरात स्थिरता आणि चांगला मोबदला मिळवून देण्यासाठी सर्वांनी एकत्रित प्रयत्न करणे गरजेचे आहे.